త్రయోదశ సర్గ
Download శుద్ద పాఠ్యం | Audio
విమానాత్ తు సుసంక్రమ్య ప్రాకారం హరి యూథపః |
హనూమాన్ వేగవాన్ ఆసీద్ యథా విద్యుద్ ఘన అంతరే || 1
సంపరిక్రమ్య హనుమాన్ రావణస్య నివేశనాత్ |
అదృష్ట్వా జానకీం సీతాం అబ్రవీద్ వచనం కపిః || 2
భూయిష్ఠం లొళితా లంకా రామస్య చరతా ప్రియమ్ |
న హి పశ్యామి వైదేహీం సీతాం సర్వాంగ శొభనామ్ || 3
పల్వలాని తటాకాని సరాంసి సరిత స్తథా |
నద్యొ౽ అనూపవన అంతాశ్చ దుర్గాశ్చ ధరణీ ధరాః |
లొళితా వసుధా సర్వా న చ పశ్యామి జానకీమ్ || 4
ఇహ సంపాతినా సీతా రావణస్య నివేశనే |
ఆఖ్యాతా గృధ్ర రాజేన న చ పశ్యామి తాం అహమ్ ||5
కిం ను సీతా౽థ వైదేహీ మైథిలీ జనక ఆత్మజా |
ఉపతిష్ఠేత వివశా రావణం దుష్ట చారిణమ్ || 6
క్షిప్రం ఉత్పతతొ మన్యే సీతాం ఆదాయ రక్షసః |
బిభ్యతొ రామ బాణానాం అంతరా పతితా భవేత్ || 7
అథవా హ్రియమాణాయాః పథి సిద్ధ నిషేవితే |
మన్యే పతితం ఆర్యాయా హృదయం ప్రేక్ష్య సాగరమ్ ||8
రావణస్య ఊరు వేగేన భుజాభ్యాం పీడితేన చ |
తయా మన్యే విశాల అక్ష్యా త్యక్తం జీవితం ఆర్యయా ||9
ఉపర్యుపరి వా నూనం సాగరం క్రమత స్తదా |
వివేష్టమానా పతితా సముద్రే జనక ఆత్మజా ||10
ఆహొ క్షుద్రేణ వా౽నేన రక్షంతీ శీలం ఆత్మనః |
అబంధుర్ భక్షితా సీతా రావణేన తపస్వినీ || 11
అథవా రాక్షసేంద్రస్య పత్నీభిర్ అసితేక్షణా |
అదుష్టా దుష్ట భావాభిర్ భక్షితా సా భవిష్యతి || 12
సంపూర్ణ చంద్ర ప్రతిమం పద్మ పత్ర నిభేక్షణమ్ |
రామస్య ధ్యాయతీ వక్త్రం పంచత్వం కృపణా గతా || 13
హా రామ లక్ష్మణేత్యేవం హా౽ యొధ్యే చేతి మైథిలీ |
విలప్య బహు వైదేహీ న్యస్త దేహా భవిష్యతి || 14
అథవా నిహితా మన్యే రావణస్య నివేశనే |
నూనం లాలప్యతే మందం పంజరస్థా ఇవ శారికా || 15
జనకస్య సుతా సీతా రామ పత్నీ సుమధ్యమా |
కథం ఉత్పల పత్ర అక్షీ రావణస్య వశం వ్రజేత్ || 16
వినష్టా వా ప్రణష్టా వా మృతా వా జనకాత్మజా |
రామస్య ప్రియ భార్యస్య న నివేదయితుం క్షమమ్ || 17
నివేద్యమానే దొషః స్యాత్ దొషః స్యాద్ అనివేదనే |
కథం ను ఖలు కర్తవ్యం విషమం ప్రతిభాతి మే || 18
అస్మిన్న్ ఎవం గతే కర్యే ప్రాప్త కాలం క్షమం చ కిమ్ |
భవేదితి మతం భూయొ హనుమాన్ ప్రవిచారయత్ || 19
యది సీతాం అదృష్ట్వా౽హం వానరేంద్ర పురీం ఇతః |
గమిష్యామి తతః కొ మే పురుషార్థొ భవిష్యతి || 20
మమ ఇదం లంఘనం వ్యర్థం సాగరస్య భవిష్యతి |
ప్రవేశ శ్చైవ లంకాయా రాక్షసానాం చ దర్శనమ్ || 21
కిం మాం వక్ష్యతి సుగ్రీవొ హరయొ వ సమాగతాః |
కిష్కింధాం సమనుప్రాప్తం తౌ వా దశరధాత్మజౌ || 22
గత్వా తు యది కాకుత్స్థం వక్ష్యామి పరమప్రియమ్ |
న దృష్టా ఇతి మయా సీతా తతః స్త్యక్ష్యంతి జీవితమ్ || 23
పరుషం దారుణం క్రూరం తీక్ష్ణం ఇంద్రియ తాపనమ్ |
సీతా నిమిత్తం దుర్వాక్యం శ్రుత్వా స న భవిష్యతి || 24
తం తు కృచ్చ్ర గతం దృష్ట్వా పంచత్వ గత మానసమ్ |
భృశానురక్తొ మేధావీ న భవిష్యతి లక్ష్మణః || 25
వినష్టౌ భ్రాతరౌ శ్రుత్వా భరతొ౽పి మరిష్యతి |
భరతం చ మృతం దృష్ట్వా శత్రుఘ్నొ న భవిష్యతి || 26
పుత్రాన్ మృతాన్ సమీక్ష్య అథ న భవిష్యంతి మాతరః |
కౌసల్యా చ సుమిత్రా చ కైకేయీ చ న సంశయః || 27
కృతజ్ఞ సత్య సంధశ్చ సుగ్రీవః ప్లవగాధిపః |
రామం తథా గతం దృష్ట్వా తత స్త్యక్ష్యంతి జీవితమ్ || 28
దుర్మనా వ్యథితా దీనా నిరానందా తపస్వినీ |
పీడితా భర్తృ శొకేన రుమా త్యక్ష్యతి జీవితమ్ || 29
వాలిజేన తు దుఃఖేన పీడితా శొక కర్శితా |
పంచత్వం చ గతే రాజ్ఞీ తారా౽ పి న భవిష్యతి || 30
మాతా పిత్రొర్ వినాశేన సుగ్రీవ వ్యసనేన చ |
కుమారొ౽ ప్యంగదః కస్మాద్ ధారయిష్యతి జీవితమ్ || 31
భర్తృజేన తు ధుఃఖేన హ్యభిభూతా వనౌకసః |
శిరాం స్యభిహనిష్యంతి తలైర్ ముష్టిభిర్ ఎవ చ || 32
సాంత్వే నానుప్రదానేన మానేన చ యశస్వినా |
లాలితాః కపి రాజేన ప్రాణాం స్త్యక్ష్యంతి వానరాః || 33
న వనేషు న శైలేషు న నిరొధేషు వా పునః |
క్రీడాం అనుభవిష్యంతి సమేత్య కపి కుంజరాః || 34
సపుత్ర దారా స్సామాత్యా భర్తృ వ్యసన పీడితాః |
శైలాగ్రేభ్యః పతిష్యంతి సమేత్య విషమేషు చ || 35
విషముద్బంధనం వాపి ప్రవేశం జ్వలనస్య వా |
ఉపవాసమథొ శస్త్రం ప్రచరిష్యంతి వానరాః || 36
ఘొరమరొదనం మన్యే గతే మయి భవిష్యతి |
ఇక్ష్వాకు కుల నాశ శ్చ నాశశ్చైవ వన ఒకసామ్ || 37
సొ౽హం నైవ గమిష్యామి కిష్కింధాం నగరీం ఇతః |
న చ శక్ష్యామ్యహం ద్రష్టుం సుగ్రీవం మైథిలీం వినా || 38
మయ్యగచ్చతి చేహస్థే ధర్మాత్మానౌ మహా రథౌ |
ఆశయా తౌ ధరిష్యేతే వనరాశ్చ మనస్వినః || 39
హస్తాదానొ ముఖాదానొ నియతొ వృక్ష మూలికః |
వానప్రస్థొ భవిష్యామి హ్యదృష్ట్వా జనక ఆత్మజామ్ || 40
సాగరానూపజే దేశే బహు మూల ఫలోదకే |
చితాం కృత్వా ప్రవేక్ష్యామి సమిద్ధం అరణీ సుతమ్ || 41
ఉపవిష్టస్య వా సమ్యగ్ లింగినం సాధయిష్యతః |
శరీరం భక్షయిష్యంతి వాయసాః శ్వాపదాని చ || 42
ఇదం మహర్షిభిర్ దృష్టం నిర్యాణ మితి మే మతిః |
సమ్యగాపః ప్రవేక్ష్యామి న చేత్ పశ్యామి జానకీమ్ || 43
సుజాత మూలా సుభగా కీర్తి మాలా యశస్వినీ |
ప్రభగ్నా చిర రాత్రీ ఇయం మమ సీతాం అపశ్యతః || 44
తాపసొ వా భవిష్యామి నియతొ వృక్ష మూలికః |
నేతః ప్రతిగమిష్యామి తాం అదృష్ట్వా౽ సితేక్షణామ్ || 45
యదీతః ప్రతిగచ్చామి సీతామనధిగమ్య తామ్ |
అంగద స్సహతై సర్వైర్ వానరైర్ న భవిష్యతి || 46
వినాశే బహవొ దొషా జీవన్ భద్రాణి పశ్యతి |
తస్మాత్ ప్రాణాన్ ధరిష్యామి ధ్రువొ జీవతి సంగమః || 47
ఎవం బహు విధం దుఃఖం మనసా ధారయన్ ముహుః |
న అధ్యగచ్చత్ తదా పారం శొకస్య కపి కుంజరః || 48
రావణం వా వధిష్యామి దశగ్రీవం మహా బలమ్ |
కామమస్తు హృతా సీతా ప్రత్యాచీర్ణం భవిష్యతి || 49
అథ వైనం సముత్‍క్షిప్య ఉపర్యుపరి సాగరమ్ |
రామాయోపహరిష్యామి పశుం పశు పతేర్ ఇవ || 50
ఇతి చింతాం సమాపన్నః సీతామనధిగమ్య తామ్ |
ధ్యాన శొకా పరీతాత్మా చింతయామాస వానరః || 51
యావత్ సీతాం న పశ్యామి రామ పత్నీం యశస్వినీమ్ |
తావదేతాం పురీం లంకాం విచినొమి పునః పునః || 52
సంపాతి వచనాచ్చాపి రామం య ద్యానయా మ్యహమ్ |
అపశ్యన్ రాఘవొ భార్యాం నిర్దహేత్ సర్వ వానరాన్ || 53
ఇహైవ నియతాహారొ వత్స్యామి నియతేంద్రియః |
న మత్కృతే వినశ్యేయు సర్వే తే నర వానరాః || 54
అశొక వనికా చేయం దృశ్యతే యా మహా ద్రుమా |
ఇమాం అభిగమిష్యామి న హీయం విచితా మయా || 55
వసూన్ రుద్రాం స్తథా౽౽దిత్యానశ్వినౌ మరుతొ౽పి చ |
నమస్కృత్వా గమిష్యామి రక్షసాం శొక వర్ధనః || 56
జిత్వా తు రాక్షసాన్ సర్వా నిక్ష్వాకు కుల నందినీమ్ |
సంప్రదాస్యామి రామాయా యథా సిద్ధిం తపస్వినే || 57
స ముహూర్తం ఇవ ధ్యాత్వా చింతా వగ్రథితేంద్రియః |
ఉదతిష్ఠన్ మహా తేజ హనూమాన్ మారుత ఆత్మజః || 58
నమొ౽స్తు రామాయ సలక్ష్మణాయ |
దేవ్యై చ తస్యై జనకాత్మజాయై |
నమొ౽స్తు రుద్రేంద్ర యమానిలేభ్యొ |
నమొ౽స్తు చంద్రార్క మరుద్ గణేభ్యః || 59
స తేభ్య స్తు నమస్కృత్వా సుగ్రీవాయ చ మారుతిః |
దిశ స్సర్వా స్సమాలొక్య హ్యశొక వనికాం ప్రతి || 60
స గత్వా మనసా పూర్వం అశొక వనికాం శుభామ్ |
ఉత్తరం చింతయామాస వానరొ మారుత ఆత్మజః || 61
ధ్రువం తు రక్షొ బహుళా భవిష్యతి వనాకులా |
అశొక వనికా చింత్యా సర్వ సంస్కార సంస్కృతా || 62
రక్షిణ శ్చాత్ర విహితా నూనం రక్షంతి పాదపాన్ |
భగవానపి సర్వాత్మా నాతిక్షొభం ప్రవాయతి || 63
సంక్షిప్తొ౽యం మయాత్మా చ రామర్థే రావణస్య చ |
సిద్ధిం మే సంవిధాస్యంతి దేవా స్సర్షి గణా స్త్విహ || 64
బ్రహ్మా స్వయంభూ ర్భగవాన్ దేవాశ్చైవ దిశంతు మే |
సిద్ధిం అగ్నిశ్చ వాయుశ్చ పురు హూతశ్చ వజ్రధృత్ || 65
వరుణ పాశ హస్తశ్చ సొమాదిత్యై తథైవ చ |
అశ్వినౌ చ మహాత్మానౌ మరుత శ్శర్వ ఎవ చ || 66
సిద్ధిం సర్వాణి భూతాని భూతానాం చైవ యః ప్రభుః |
దాస్యంతి మమ యే చాన్యే హ్యదృష్టాః పథి గొచరాః || 67
తదున్నసం పాండురదంత మవ్రణమ్ |
శుచి స్మితం పద్మ పలాశ లొచనమ్ |
ద్రక్ష్యే తదార్యా వదనం కదా న్వహం |
ప్రసన్న తారాధిప తుల్య దర్శనమ్ || 68
క్షుద్రేణ పాపేన నృశంస కర్మణా |
సుదారుణ అలాంకృత వేష ధారిణా|
బలాభిభూతా హ్యబలా తపస్వినీ |
కథం ను మే దృష్టి పథే౽ద్య సా భవేత్ || 69
ఇత్యార్షే, శ్రీ మద్రామాయణే, వాల్మీకియే, ఆదికావ్యే, సుందరకాణ్డే, త్రయొదశః సర్గః