35 సర్గ
Download శుద్ద పాఠ్యం | Audio
తాం తు రామ కథాం శ్రుత్వా వైదేహీ వానరర్షభాత్ |
ఉవాచ వచనం సాంత్వ మిదం మధురయా గిరా || 1
క్వ తే రామేణ సంసర్గః కథం జానాసి లక్ష్మణమ్ |
వానరాణాం నరాణాం చ కథమాసీత్ సమాగమః || 2
యాని రామస్య లింగాని లక్ష్మణస్య చ వానర |
తాని భూయో స్సమాచక్ష్వ న మాం శొక స్సమావిశేత్ || 3
కీదృశం తస్య సంస్థానం రూపం రామస్య కీదృశమ్ |
కథమారూ కథం బాహూ లక్ష్మణస్య చ శంస మే || 4
ఎవముక్తస్తు వైదేహ్యా హనూమాన్ మారుతాత్మజః |
తతొ రామం యథా తత్త్వమాఖ్యాతుముపచక్రమే || 5
జానంతీ బత దిష్ట్యా మాం వైదేహి పరిపృచ్ఛసి |
భర్తుః కమల పత్రాక్షి సంస్థానం లక్ష్మణస్య చ || 6
యాని రామస్య చిహ్నాని లక్ష్మణస్య చ యాని వై |
లక్షితాని విశాలాక్షి వదతః శృణు తాని మే || 7
రామః కమల పత్రాక్ష స్సర్వ భూత మనొ హరః |
రూప దాక్షిణ్య సంపన్నః ప్రసూతొ జనకాత్మజే || 8
తేజసా౽౽దిత్య సంకాశః క్షమయా పృథివీ సమః |
బృహస్పతి సమొ బుద్ధ్యా యశసా వాసవోపమః || 9
రక్షితా జీవ లొకస్య స్వ జన స్యాభిరక్షితా |
రక్షితా స్వస్య వృత్తస్య ధర్మస్య చ పరం తపః || 10
రామొ భామిని లొకస్య చాతుర్వర్ణ్యస్య రక్షితా |
మర్యాదానాం చ లొకస్య కర్తా కారయితా చ సః || 11
అర్చిష్మా నర్చితొ౽త్యర్థం బ్రహ్మ చర్య వ్రతే స్థితః |
సాధూనాం ఉపకారఙ్ఞః ప్రచారఙ్ఞశ్చ కర్మణామ్ || 12
రాజ విద్యా వినీతశ్చ బ్రాహ్మణానాముపాసితా |
శ్రుతవాన్ శీల సంపన్నొ వినీతశ్చ పరం తపః || 13
యజు ర్వేద వినీతశ్చ వేదవిద్భిః సుపూజితః |
ధనుః వేదే చ వేదేషు వేదాంగేషు చ నిష్ఠితః || 14
విపులాంసొ మహాబాహుః కంబు గ్రీవః శ్శుభాననః |
గూఢ జత్రు స్సుతామ్రాక్షొ రామో దేవి జనైః శ్రుతః || 15
దుందుభి స్వన నిర్ఘొషః స్నిగ్ధ వర్ణః ప్రతాపవాన్ |
సమ స్సమ విభక్తాంగొ వర్ణం శ్యామం సమాశ్రితః || 16
త్రిస్థిర స్త్రిప్రలంబశ్చ త్రిసమ స్త్రిషు చోన్నతః |
త్రివలీవాం స్త్ర్యవనత శ్చతుర్వ్యంగ స్త్రిషు నిత్యశః || 17
త్రివలీవాం స్త్ర్యవనత శ్చతుర్వ్యంగ స్త్రిశీర్షవాన్ |
చతుష్కల శ్చతుర్లేఖ శ్చతుష్కిష్కు శ్చతుస్సమః || 18
చతుర్దసమద్వంద్వ శ్చతుర్దంష్ట్ర శ్చతుర్గతిః |
మహోష్ఠ మనునాసశ్చ పంచస్నిగ్ధో౽ష్ట వంశవాన్ || 19
దశ పద్మొ దశ బృహత్ త్రిభి ర్వ్యాప్తొ ద్వి శుక్లవాన్ |
షడున్నతొ నవ తను స్త్రిభి ర్వ్యాప్నొతి రాఘవః || 20
సత్య ధర్మ పరః శ్రీమాన్ సంగ్రహానుగ్రహే రతః |
దేశ కాల విభాగఙ్ఞ సర్వ లొక ప్రియం వదః || 21
భ్రాతా చ తస్య ద్వైమాత్రః సౌమిత్రి రపరాజితః |
అనురాగేన రూపేణ గుణైశ్చైవ తథా విధః || 22
తావుభౌ నరశార్డూలౌ త్వద్దర్శనసముత్సుకౌ |
విచిన్వంతౌ మహీం కృత్స్నామస్మాభిరభిసంగాతౌ || 23
త్వామేవ మార్గమాణొ తౌ విచరంతౌ వసుంధరామ్ |
దదర్శతుర్ మృగ పతిం పూర్వజేనా వరొపితమ్ || 24
ఋశ్యమూకస్య పృష్ఠే తు బహు పాదప సంకులే |
భ్రాతు ర్భయార్త మాసీనం సుగ్రీవం ప్రియ దర్శనమ్ || 25
వయం తు హరి రాజం తం సుగ్రీవం సత్య సంగరమ్ |
పరిచర్యాస్మహే రాజ్యాత్ పూర్వజేనావరొపితమ్ || 26
తతస్తౌ చీర వసనౌ ధనుః ప్రవర పాణినౌ |
ఋశ్యమూకస్య శైలస్య రమ్యం దేశముపాగతౌ || 27
స తౌ దృష్ట్వా నర వ్యాఘ్రౌ ధన్వినౌ వానర ఋషభః |
అభిప్లుతొ గిరే స్తస్య శిఖరం భయ మొహితః || 28
తత స్స శిఖరే తస్మిన్ వానరేంద్రొ వ్యవస్థితః |
తయొ స్సమీపం మామేవ ప్రేషయామాస సత్వరమ్ || 29
తావహం పురుష వ్యాఘ్రౌ సుగ్రీవ వచనాత్ ప్రభూ |
రూప లక్షణ సంపన్నౌ కృతాంజలి రుపస్థితః || 30
తౌ పరిఙ్ఞాత తత్త్వార్థౌ మయా ప్రీతి సమన్వితౌ |
పృష్ఠ మారొప్య తం దేశం ప్రాపితౌ పురుష ఋషభౌ || 31
నివేదితౌ చ తత్త్వేన సుగ్రీవాయ మహాత్మనే |
తయోరన్యోన్య సల్లాపాత్ భృశం ప్రీతిరజాయత || 32
తతస్తౌ ప్రీతిసంపన్నౌ హరీశ్వర నరేశ్వరౌ |
పరస్పర కృతాశ్వాసౌ కథయా పూర్వ వృత్తయా || 33
తత స్స సాంత్వయామాస సుగ్రీవం లక్ష్మణాగ్రజః |
స్త్రీ హేతొ ర్వాలినా భ్రాత్రా నిరస్తమురుతేజసా || 34
తత స్త్వన్నాశజం శొకం రామస్యాక్లిష్ట కర్మణః |
లక్ష్మణొ వానరేంద్రాయ సుగ్రీవాయ న్యవేదయత్ || 35
స శ్రుత్వా వానరేంద్రస్తు లక్ష్మణే నేరితం వచః |
తదాసీ న్నిష్ప్రభొ౽త్యర్థం గ్రహ గ్రస్త ఇవాంశుమాన్ || 36
తత స్త్వద్గాత్ర శొభీని రక్షసా హ్రియమాణయా |
యాన్యాభరణజాలాని పాతితాని మహీ తలే || 37
తాని సర్వాణి రామాయ ఆనీయ హరి యూథపాః |
సంహృష్టా దర్శయామాసు ర్గతిం తు న విదు స్తవ || 38
తాని రామాయ దత్తాని మయై వోపహృతాని చ |
స్వనవం త్యవకీర్ణాని తస్మిన్ విగత చేతసి || 39
తాన్యంకే దర్శనీయాని కృత్వా బహు విధం తవ |
తేన దేవ ప్రకాశేన దేవేన పరిదేవితమ్ || 40
పశ్యత స్తాని రుదత స్తామ్యతశ్చ పునః పునః |
ప్రాదీపయన్ దాశరథే స్తాని శొక హుతాశనమ్ || 41
శయితం చ చిరం తేన దుఃఖార్తేన మహాత్మనా |
మయాపి వివిధై ర్వాక్యైః కృచ్ఛ్రా దుత్థాపితః పునః || 42
తాని దృష్ట్వా మహాబాహు ర్దర్శయిత్వా ముహు ర్ముహుః |
రాఘవ స్సహ సౌమిత్రి స్సుగ్రీవే సన్న్యవేదయత్ || 43
స తవాదర్శనాత దార్యే రాఘవః పరితప్యతే |
మహతా జ్వలతా నిత్య మగ్నినే వాగ్నిపర్వతః || 44
త్వత్కృతే త మనిద్రా చ శొక శ్చింతా చ రాఘవమ్ |
తాపయంతి మహాత్మాన మగ్న్యగార మినాగ్నయః || 45
తవాదర్శన శొకేన రాఘవః ప్రవిచాల్యతే |
మహతా భూమి కంపేన మహానివ శిలోచ్చయః || 46
కానానాని సురమ్యాణి నదీ ప్రస్రవణాని చ |
చరన్న రతి మాప్నొతి త్వా మపశ్యన్ నృపాత్మజే || 47
స త్వాం మనుజ శార్దూలః క్షిప్రం ప్రాప్స్యతి రాఘవః |
సమిత్ర బాంధవం హత్వా రావణం జనకాత్మజే || 48
సహితౌ రామ సుగ్రీవా వుభా వకురుతాం తదా |
సమయం వాలినం హంతుం తవ చాన్వేషణం తథా || 49
తత స్తాభ్యాం కుమారాభ్యాం వీరాభ్యాం స హరీశ్వరః |
కిష్కింధాం సమూపాగమ్య వాలీ యుద్ధే నిపాతితః || 50
తతొ నిహత్య తరసా రామో వాలిన మాహవే |
సర్వర్‍క్ష హరి సంఘానాం సుగ్రీవ మకరొత్ పతిమ్ || 51
రామ సుగ్రీవయో రైక్యం దేవ్యైవం సమజాయత |
హనూమంతం చ మాం విద్ధి తయొ ర్దూత మిహాగతమ్ || 52
స్వ రాజ్యం ప్రాప్య సుగ్రీవ స్సమనీయ హరీశ్వరాన్ |
త్వదర్థం ప్రేషయామాస దిశొ దశ మహాబలాన్ || 53
ఆదిష్టా వానరేంద్రేణ సుగ్రీవేణ మహౌజసా |
అద్రి రాజ ప్రతీకాశా స్సర్వతః ప్రస్థితా మహీమ్ || 54
తతస్తే మార్గమాణా వై సుగ్రీవ వచనాతురాః |
చరంతి వసుధాం కృత్స్నాం వయమన్యే చ వానరాః || 55
అంగదొ నామ లక్ష్మీవాన్ వాలిసూను ర్మహాబలః |
ప్రస్థితః కపి శార్దూల స్త్రిభాగ బల సంవృతః || 56
తేషాం నొ విప్రణష్టానాం వింధ్యే పర్వత సత్తమే |
భృశం శొక పరీతనా మహొరాత్ర గణా గతాః || 57
తే వయం కార్య నైరాశ్యాత్ కాల స్యాతిక్రమేణ చ |
భయాచ్చ కపి రాజస్య ప్రాణాం స్త్యక్తుం వ్యవస్థితాః || 58
విచిత్య వన దుర్గాణి గిరి ప్రస్రవణాని చ |
అనాసాద్య పదం దేవ్యాః ప్రాణాం స్త్యక్తుం సముద్యతా || 59
దృష్ట్వా ప్రాయోపవిష్టాంశ్చ సర్వాన్ వానరపుంగవాన్ |
భృశం శొకార్ణవే మగ్నః పర్యదేవయ దంగదః || 60
తవ నాశం చ వైదేహి వాలిన శ్చ వధం తథా |
ప్రాయోపవేశ మస్మాకం మరణం చ జటాయుషః || 61
తేషాం నః స్వామి సందేశా న్నిరాశానాం ముమూర్షతామ్ |
కార్య హేతొ రివాయాత శ్శకుని ర్వీర్యవాన్ మహాన్ || 62
గృధ్ర రాజస్య సొదర్య స్సంపాతి ర్నామ గృధ్ర రాట్ |
శ్రుత్వా భ్రాతృ వధం కొపాదిదం వచనమబ్రవీత్ || 63
యవీయాన్ కేన మే భ్రాతా హతః క్వ చ నిపాతితః |
ఎత దాఖ్యాతు మిచ్ఛామి భవద్భి ర్వానరోత్తమాః || 64
అంగదొ౽కథయ త్తస్య జనస్థానే మహద్వధమ్ |
రక్షసా భీమ రూపేణ త్వా మద్దిశ్య యథా తథమ్ || 65
జటాయుషో వధం శ్రుత్వా దుఃఖిత స్సొ౽రుణాత్మజః |
త్వాం శశంస వరారొహే వసంతీం రావణాలయే || 66
తస్య తద్వచనం శ్రుత్వా సంపాతేః ప్రీతి వర్ధనమ్ |
అంగద ప్రముఖా స్తూర్ణం తత స్సంప్రస్థితా వయమ్ || 67
వింధ్యాదుత్థాయ సంప్రాప్తా సాగరస్యాంతముత్తరమ్ |
త్వద్దర్శన కృతోత్సాహా హృష్టా స్తుష్టాః ప్లవంగమాః || 68
అంగదప్రముఖా స్సర్వే వేలొపాంతముపస్థితాః |
చింతాం జగ్ముః పునర్భీతా స్త్వద్దర్శనసముత్సుకాః || 69
అథాహం హరి సైన్యస్య సాగరం ప్రేక్ష్య సీదతః |
వ్యవధూయ భయం తీవ్రం యొజనానాం శతం ప్లుతః || 70
లంకా చాపి మయా రాత్రౌ ప్రవిష్టా రాక్షసాకులా |
రావణశ్చ మయా దృష్ట స్త్వం చ శొక పరిప్లుతా || 71
ఎతత్తే సర్వ మాఖ్యాతం యథ వృత్త మనిందితే |
అభిభాషస్వ మాం దేవి దూతొ దాశరథే రహమ్ || 72
త్వం మాం రామ కృతోద్యొగం త్వన్నిమిత్తం మిహాగతమ్ |
సుగ్రీవ సచివం దేవి బుధ్యస్వ పవనాత్మజమ్ || 73
కుశలీ తవ కాకుత్స్థ స్సర్వ శస్త్రభృతాం వరః |
గురొ రారాధనే యుక్తొ లక్ష్మణశ్చ సులక్షణః || 74
తస్య వీర్యవతొ దేవి భర్తు స్తవ హితే రతః |
అహ మేకస్తు సంప్రాప్త స్సుగ్రీవ వచనా దిహ || 75
మయేయ మసహాయేన చరతా కామ రూపిణా |
దక్షిణా దిగనుక్రాంతా త్వన్మార్గ విచయేషిణా || 76
దిష్ట్యా౽హం హరి సైన్యానాం త్వన్నాశం మనుశొచతామ్ |
అపనేష్యామి సంతాపం తవాభిగమ శంసనాత్ || 77
దిష్ట్యా హి న మమ వ్యర్థం దేవి సాగర లంఘనమ్ |
ప్రాప్స్యా మ్యహ మిదం దిష్ట్యా త్వద్దర్శన కృతం యశః || 78
రాఘవశ్చ మహావీర్యః క్షిప్రం త్వా మభిపత్స్యతే |
సమిత్ర బాంధవం హత్వా రావణం రాక్షసాధిపమ్ || 79
మాల్యవా నామ వైదేహి గిరీణా ముత్తమొ గిరిః |
తతొ గచ్ఛతి గొకర్ణం పర్వతం కేసరీ హరిః || 80
స చ దేవ ఋషిభి ర్దృష్టః పితా మమ మహాకపిః |
తీర్థే నదీ పతేః పుణ్యే శంబ సాదనముద్ధరత్ || 81
తస్యాహం హరిణః క్షేత్రే జాతొ వాతేన మైథిలి |
హనూమానితి విఖ్యాతొ లొకే స్వేనైవ కర్మణా || 82
విశ్వాసార్థం తు వైదేహి భర్తు రుక్తా మయా గుణాః |
అచిరాద్రాఘువో దేవి త్వా మితో నయితా౽నఘే || 83
ఎవం విశ్వాసితా సీతా హేతుభి శ్శొక కర్శితా |
ఉపపన్నై రభిఙ్ఞానైర్దూతం త మవగచ్ఛతి || 84
అతులం చ గతా హర్షం ప్రహర్షేణ చ జానకీ |
నేత్రాభ్యాం వక్ర పక్ష్మాభ్యాం ముమొచానందజం జలమ్ || 85
చారు తద్వదనం తస్యా స్తామ్ర శుక్లాయతేక్షణమ్ |
అశొభత విశాలాక్ష్యా రాహుముక్త ఇవోడు రాట్ || 86
హనూమంతం కపిం వ్యక్తం మన్యతే నాన్యథేతి సా |
అథోవాచ హనూమాం స్తా ముత్తరం ప్రియ దర్శనామ్ || 87
ఎతత్తే సర్వమాఖ్యాతం సమాశ్వసిహి మైథిలి |
కిం కరొమి కథం వా తే రొచతే ప్రతియా మ్యహం || 88
హతే౽సురే సంయతి శంబ సాదనే |
కపి ప్రవీరేణ మహర్షి చొదనాత్ |
తతొ౽స్మి వాయు ప్రభవొ హి మైథిలి |
ప్రభావత స్తత్ప్రతిమశ్చ వానరః || 89
ఇత్యార్షే శ్రీమద్రామాయణే, వాల్మీకియే, సుందరకాణ్డే పంచత్రింశః సర్గః