ద్వితీయ సర్గ
Download శుద్ద పాఠ్యం | Audio
స సాగర మనాధృష్య మతిక్రమ్య మహాబలః |
త్రికూటశిఖరే లంకాం స్థితాం స్వస్థొ దదర్శ హ || 1
తతః పాదపముక్తేన పుష్పవర్షేణ వీర్యవాన్ |
అభివృష్టః స్థిత స్తత్ర బభౌ పుష్పమయొ యథా || 2
యొజనానాం శతం శ్రీమాం స్తీర్త్వా౽ ప్యుత్తమవిక్రమః |
అని శ్వసన్ కపి స్తత్ర న గ్లాని మధిగచ్ఛతి || 3
శతా న్యహం యొజనానాం క్రమేయం సుబహున్యపి |
కిం పునః సాగర స్యాంతం సంఖ్యాతం శతయొజనం || 4
స తు వీర్యవతాం శ్రేష్ఠః ప్లవతామపి చొత్తమః |
జగామ వేగవాన్ లంకాం లంఘయిత్వా మహొదధిమ్ || 5
శాద్వలాని చ నీలాని గంధవంతి వనాని చ |
గండవంతి చ మధ్యేన జగామ నగవంతి చ || 6
శైలాంశ్చ తరుసంఛన్నాన్ వనరాజీశ్చ పుష్పితాః |
అభిచక్రామ తేజస్వీ హనుమాన్ ప్లవగర్షభః || 7
స తస్మి న్నచలే తిష్ఠన్ వనా న్యుపవనాని చ |
స నగాగ్రే చ తాం లంకాం దదర్శ పవనాత్మజః || 8
సరళాన్ కర్ణికారాంశ్చ ఖర్జూరాంశ్చ సుపుష్పితాన్ |
ప్రియాళాన్ ముచుళిందాంశ్చ కుటజాన్ కేతకానపి || 9
ప్రియంగూన్ గంధపూర్ణాంశ్చ నీపాన్ సప్తచ్ఛదాంస్తథా |
అసనాన్ కొవిదారాంశ్చ కరవీరాంశ్చ పుష్పితాన్ || 10
పుష్పభారనిబద్ధాంశ్చ తథా ముకుళితానపి |
పాదపాన్ విహగాకీర్ణాన్ పవనాధూతమస్తకాన్ || 11
హంసకారండవాకీర్ణా వ్యాపీః పద్మొత్మలాయుతాః |
ఆక్రీడాన్ వివిధాన్ రమ్యాన్ వివిధాంశ్చ జలాశయాన్ || 12
సంతతాన్ వివిధైర్ వృక్షై సర్వర్తుఫలపుష్పితైః |
ఉద్యానాని చ రమ్యాణి దదర్శ కపికుంజరః || 13
సమాసాద్య చ లక్ష్మీవన్ లంకాం రావణపాలితామ్ |
పరిఖాభి సపద్మాభి స్సొత్పలాభి రలంకృతాం || 14
సీతాపహరణార్థేన రావణేన సురక్షితామ్ |
సమంతా ద్విచరద్భిశ్చ రాక్షసై రుగ్రధన్విభిః || 15
కాంచనే నావృతాం రమ్యాం ప్రాకారేణ మహాపురీమ్ |
గృహైశ్చ గ్రహసంకాశై శారదాంబుదసన్నిభైః || 16
పాండురాభిః ప్రతొళీభి రుచ్చాభి రభిసంవృతామ్ |
అట్టాలకశతాకీర్ణాం పతాకాధ్వజమాలినీం || 17
తొరణైః కాంచనై ర్దివ్యై ర్లతాపంకివిచిత్రితైః |
దదర్శ హనుమాన్ లంకాం దివి దేవపురీం మివా || 18
గిరిమూర్ధ్ని స్థితాం లంకాం పాండురై ర్భవనైః శ్శుభైః |
దదర్శ స కపిశ్రేష్ఠః పుర మాకాశగం యథా || 19
పాలితాం రాక్షసేంద్రేణ నిర్మితాం విశ్వకర్మణా |
ప్లవమానా మివాకాశే దదర్శ హనుమాన్ పురీమ్ || 20
పప్రప్రాకారజఘనాం విపులాంబునవాంబరామ్ |
శతఘ్నీశూలకేశాంతా మట్టాలకవతంసకాం || 21
మన్సేవ కృతాం లంకాం నిర్మితాం విశ్వకర్మణా |
ద్వార ముత్తర మాసాద్య చింతయామాస వానరః || 22
కైలాసశిఖరప్రఖ్యా మాలిఖంతీ మివాంబరమ్ |
డీయమానా మివాకాశ ముఛ్చ్రితై ర్భవనొత్తమైః || 23
సంపూర్ణాం రాక్షసైర్ఘొరై ర్నాగై ర్భొగవతీ మివ |
అచింత్యాం సుకృతాం స్పష్టాం కుబేరాధ్యుషితాం పురా || 24
దంష్ట్రిభి ర్బహుభి శ్శూరై శ్శూలపట్టిసపాణిభిః |
రక్షితాం రాక్షసై ర్ఘొరై ర్గుహా మాశీవిషైరివ || 25
తస్యాశ్చ మహతీం గుప్తిం సాగరం చ నిరీక్ష్య సః |
రావణం చ రిపుం ఘొరం చింతయామాస వానరః || 26
ఆగత్యాపీహ హరయొ భవిష్యంతి నిరర్థకాః |
న హి యుద్ధేన వై లంకా శక్యా జేతుం సురైరపి || 27
ఇమాం తు విషమాం దుర్గాం లంకాం రావణపాలితామ్ |
ప్రాప్యాపి స మహాబాహుః కిం కరిష్యతి రాఘవః || 28
అవకాశొ న సాంత్వస్య రాక్షసే ష్వభిగమ్యతే |
న దానస్య న భేదస్య నైవ యుద్ధస్య దృశ్యతే || 29
చతుర్ణామేవ హి గతి ర్వానరాణాం మహాత్మనామ్ |
వాలిపుత్రస్య నీలస్య మమ రాజ్ఙశ్చ ధీమతః || 30
యావ జ్జానామి వైదేహీం యది జీవతి వా న వా |
తత్రైవ చింతయిష్యామి దృష్ట్వా తాం జనకాత్మజామ్ || 31
తత స చింతయామాస ముహూర్తం కపికుంజరః |
గిరిశృంగే స్థిత స్తస్మిన్ రామ స్యాభ్యుదయే రతః || 32
అనేన రూపేణ మయా న శక్యా రక్షసాం పురీ |
ప్రవేష్టుం రాక్షసై ర్గుప్తా క్రూరై ర్బల సమన్వితైః || 33
ఉగ్రౌజసొ మహావీర్యా బలవంతశ్చ రాక్షసాః |
వంచనీయా మయా సర్వే జానకీం పరిమార్గతా || 34
లక్ష్యాలక్ష్యేణ రూపేణ రాత్రౌ లంకా పురీ మయా |
ప్రవేష్టుం ప్రాప్తకాలం మే కృత్యం సాధయితుం మహత్ || 35
తాం పురీం తాదృశీం దృష్ట్వా దురాధర్శాం సురాసురైః |
హనుమాన్ చింతయామాస వినిశ్వస్య ముహు ర్ముహుః || 36
కేనొపాయేన పశ్యేయం మైథిలీం జనకాత్మజామ్ |
అదృష్టొ రాక్షసేంద్రేణ రావణేన దురాత్మనా || 37
న వినశ్యేత్ కథం కార్యం రామస్య విదితాత్మనః |
ఎకా మేకశ్చ పశ్యేయం రహితే జనకాత్మజాం || 38
భూతాశ్చార్థా విపద్యంతే దేశకాలవిరొధితాః |
విక్లబం దూత మాసాద్య తమ సూర్యొదయే యథా || 39
అర్థానర్థాంతరే బుద్ధి ర్నిశ్చితా౽పి న శొభతే |
ఘాతయంతి హి కార్యాణి దూతాః పండితమానినః || 40
న వినశ్యేత్ కథం కార్యం వైక్లబ్యం న కథం భవేత్ |
లంఘనం చ సముద్రస్య కథం ను న వృథా భవేత్ || 41
మయి దృష్టే తు రక్షొభీ రామస్య విదితాత్మనః |
భవేద్ వ్యర్ధం మిదం కార్యం రావణానర్థ మిచ్ఛతః || 42
న హి శక్యం క్వచిత్ స్థాతు మవిజ్ఙాతేన రాక్షసైః |
అపి రాక్షసరూపేణ కిముతాన్యేన కేనచిత్ || 43
వాయుర ప్యత్ర నాజ్ఙాత శ్చరేదితి మతి ర్మమ |
న హ్యస్త్యవిదితం కించి ద్రాక్షసానాం బలీయసామ్ || 44
ఇహాహం యది తిష్ఠామి స్వేన రూపేణ సంవృతః |
వినాశ ముపయాస్యామి భర్తు రర్థశ్చ హీయతే || 45
తదహం స్వేన రూపేణ రజన్యాం హ్రస్వతాం గతః |
లంకా మభిపతిష్యామి రాఘవ స్యార్థసిద్ధయే || 46
రావణస్య పురీం రాత్రౌ ప్రవిశ్య సుదురాసదామ్ |
విచిన్వన్ భవనం సర్వం ద్రక్ష్యామి జనకాత్మజామ్ || 47
ఇతి సంచింత్య హనుమాన్ సూర్యస్యాస్తమయం కపిః |
ఆచకాంక్షే తతొ వీరొ వైదేహ్యా దర్శనొ త్సుకః || 48
సూర్యే చాస్తం గతే రాత్రౌ దేహం సంక్షిప్య మారుతిః |
వృషదంశకమాత్ర స్సన్ బభూ వాద్భుతదర్శనః || 49
ప్రదొషకాలే హనుమాం స్తూర్ణ ముత్‍ప్లుత్య వీర్యవాన్ |
ప్రవివేశ పురీం రమ్యాం సువిభక్తమహాపథాం || 50
ప్రాసాదమాలావితతాం స్తంభైః కాంచనరాజతైః |
శాతకుంభమయై ర్జాలై ర్గంధర్వనగరొపమాం || 51
సప్తభౌమాష్టభౌమైశ్చ స దదర్శ మహాపురీమ్ |
తలైః స్ఫటికసంకీర్ణైః కార్తస్వరవిభూషితైః || 52
వైడూర్యమణిచిత్రైశ్చ ముక్తాజాలవిభూషితైః |
తలైః శ్శుశుభిరే తాని భవనాన్యత్ర రక్షసామ్ || 53
కాంచనాని చ చిత్రాణి తొరణాని చ రక్షసామ్ |
లంకా ముద్ద్యొతయామాసు సర్వత సమలంకృతామ్ || 54
అచింత్యామద్భుతాకారాం దృష్ట్వా లంకాం మహాకపిః |
ఆసీ ద్విషణ్ణో హృష్టశ్చ వైదేహ్యా దర్శనొత్సుకః || 55
స పాండురోద్విద్ధవిమానమాలినీం, మహార్హజాంబూనదజాలతొరణామ్ |
యశస్వినీం రావణబాహుపాలితాం, క్షపాచరై ర్భిమబలై స్సమావృతామ్ || 56
చంద్రొ౽పి సాచివ్య మివాస్య కుర్వం, స్తారాగణై ర్మధ్యగతొ విరాజన్ |
జ్యొత్స్నావితానేన వితత్య లొక, ముత్తిష్ఠతే నైకసహస్రరశ్మిః || 57
శంఖప్రభం క్షీరమృణాలవర్ణ, ముద్గచ్ఛమానం వ్యవభాసమానమ్ |
దదర్శ చంద్రం స హరిప్రవీరః, ప్లొప్లూయమానం సరసీవ హంసమ్ || 58
ఇత్యార్షే, శ్రీ మద్రామాయణే, వాల్మీకియే, ఆదికావ్యే సుందరకాండే, ద్వితీయః సర్గః