చతుర్దశ సర్గ
Download శుద్ద పాఠ్యం | Audio
స ముహూర్తం ఇవ ధ్యాత్వా మనసా చ అధిగమ్య తామ్ |
అవప్లుతొ మహా తేజాః ప్రాకారం తస్య వేశ్మనః || 1
స తు సమ్హృష్ట సర్వాంగః ప్రాకారస్థొ మహా కపిః |
పుష్పితాగ్రాన్ వసంతాదౌ దదర్శ వివిధాన్ ద్రుమాన్ || 2
సాలాన్ అశొకాన్ భవ్యాంశ్చ చంపకాశ్చ సుపుష్పితాన్ |
ఉద్దాలకాన్ నాగ వృక్షాం శ్చూతాన్ కపి ముఖాన్ అపి || 3
అథామ్ర వణ సంఛన్నాం లతా శత సమావృతామ్ |
జ్యా ముక్త ఇవ నారాచః పుప్లువే వృక్ష వాటికామ్ || 4
స ప్రవిష్య విచిత్రాం తాం విహగైర్ అభినాదితామ్ |
రాజతైః కాంచనై శ్చైవ పాదపై స్సర్వతొ వృతామ్ || 5
విహగైర్ మృగ సంఘైశ్చ విచిత్రాం చిత్ర కాననామ్ |
ఉదితాదిత్య సంకాశాం దదర్శ హనుమాన్ కపిః || 6
వృతాం నానా విధైర్ వృక్షైః పుష్పోపగ ఫలోపగైః |
కొకిలైర్ భృంగ రాజైశ్చ మత్తైర్ నిత్య నిషేవితామ్ || 7
ప్రహృష్ట మనుజే కలే మృగ పక్షి సమాకులే |
మత్త బర్హిణ సంఘుష్టాం నానా ద్విజ గణాయుతామ్ || 8
మార్గమాణొ వరారొహాం రాజ పుత్రీం అనిందితామ్ |
సుఖ ప్రసుప్తాన్ విహగాన్ బొధయాం ఆస వానరః || 9
ఉత్పతద్భిర్ ద్విజ గణైః పక్షై స్సాలా స్సమాహతాః |
అనేక వర్ణా వివిధా ముముచుః పుష్ప వృష్టయః || 10
పుష్పావకీర్ణ శ్శుశుభే హనుమాన్ మారుతాత్మజః |
అశొక వనికా మధ్యే యథా పుష్పమయొ గిరిః || 11
దిశః సర్వ ప్రధావంతం వృక్ష షణ్డ గతం కపిమ్ |
దృష్ట్వా సర్వాణి భూతాని వసంత ఇతి మేనిరే || 12
వృక్షేభ్యః పతితైః పుష్పైర్ అవకీర్ణా పృథగ్ విధైః |
రరాజ వసుధా తత్ర ప్రమదా ఇవ విభూషితా || 13
తరస్వినా తే తరవః స్తరసా౽భిప్రకంపితాః |
కుసుమాని విచిత్రాణి ససృజుః కపినా తదా || 14
నిర్ధూత పత్ర శిఖరా శ్శీర్ణ పుష్ప ఫల ద్రుమాః |
నిక్షిప్త వస్త్రాభరణా ధూర్తా ఇవ పరాజితాః || 15
హనూమతా వేగవతా కంపితాస్తే నగోత్తమాః |
పుష్ప పర్ణ ఫలాన్యాశు ముముచుః పుష్ప శాలినః || 16
విహంగ సంఘైర్ హీనా స్తే స్కంధ మాత్రాశ్రయా ద్రుమాః |
బభూవుర్ అగమా స్సర్వే మారుతేన ఇవ నిర్ధుతాః || 17
నిర్ధూత కేశీ యువతిర్ యథా మృదిత వర్ణికా |
నిష్పీత శుభ దంతోష్ఠీ నఖైర్ దంతైః చ విక్షతా || 18
తథా లాంగూల హస్తై శ్చ చరణాభ్యాం చ మర్దితా |
బభూవాశొక వనికా ప్రభగ్న వర పాదపా || 19
మహా లతానాం దామాని వ్యధమ త్తరసా కపిః |
యథా ప్రావృషి వింధ్యస్య మేఘ జాలాని మారుతః || 20
స తత్ర మణి భూమీ శ్చ రాజతీ శ్చ మనొ రమాః |
తథా కాంచన భూమీ శ్చ దదర్శ విచరన్ కపిః || 21
వాపీ శ్చ వివిధాకారాః పూర్ణాః పరమ వారిణా |
మహా అర్హైర్ మణి సొపానైర్ ఉపపన్నా స్తత స్తతః || 22
ముక్తా ప్రవాళ సికతాః స్సాటికాతర కుట్టిమాః |
కాంచనై స్తరుభి శ్చిత్రై స్తీరజైర్ ఉపశొభితాః || 23
ఫుల్ల పద్మోత్పల వనా శ్చక్ర వాకోపకూజితాః |
నత్యూహ రుత సంఘుష్టా హంస సారస నాదితాః || 24
దీర్ఘాభిర్ ద్రుమ యుక్తాభి స్సరిద్భి శ్చ సమంతతః |
అమృతోపమ తొయాభి శ్శివాభిర్ ఉపసంస్కృతాః || 25
లతా శతైరవతతా స్సంతానక సమావృతాః |
నానా గుల్మావృత ఘనాః కర వీర కృతాంతరాః || 26
తతొ౽౦బు ధర సంకాశం ప్రవృద్ధ శిఖరం గిరిమ్ |
విచిత్ర కూటం కూటైశ్చ సర్వతః పరివారితమ్ || 27
శిలా గృహై రవతతం నానా వృక్షై స్సమావృతమ్ |
దదర్శ కపి శార్దూలొ రమ్యం జగతి పర్వతమ్ || 28
దదర్శ చ నగా త్తస్మా న్నదీం నిపతితాం కపిః |
అంకాదివ సముత్పత్య ప్రియస్య పతితాం ప్రియామ్ || 29
జలే నిపతితాగ్రైశ్చ పాదపైర్ ఉపశొభితామ్ |
వార్యమాణాం ఇవ క్రుద్ధాం ప్రమదాం ప్రియ బంధుభిః || 30
పునరావృత్త తొయాం చ దదర్శ స మహా కపిః |
ప్రసన్నామివ కాంతస్య కాంతాం పునర్ ఉపస్థితామ్ || 31
తస్యాదూరాత్ స పద్మిన్యొ నానా ద్విజ గణాయుతాః |
దదర్శ కపి శార్దూలొ హనుమాన్ మారుతాత్మజః || 32
కృత్రిమాం దీర్ఘికాం చాపి పూర్ణాం శీతేన వారిణా |
మణి ప్రవర సొపానాం ముక్తాసికత శొభితామ్ || 33
వివిధైర్ మృగ సంఘైశ్చ విచిత్రాం చిత్ర కాననామ్ |
ప్రాసాదై స్సుమహద్భి శ్చ నిర్మితైర్ విశ్వ కర్మణా || 34
కాననైః కృత్రిమై శ్చాపి సర్వతః సమలంకృతామ్ |
యే కేచిత్ పాదపా స్తత్ర పుష్పోపగ ఫల ఉపగాః || 35
సఛత్రా స్సవితర్దీకా స్సర్వే సౌవర్ణ వేదికాః |
లతా ప్రతానై ర్బహుభిః పర్ణైశ్చ బహుభిర్ వృతామ్ || 36
కాంచనీం శింశుపా మేకాం దదర్శ స హనూమాన్ కపిః |
వృతాం హేమమయూభిస్తు వేదికాభి స్సమంతతః || 37
సొ౽పశ్యద్ భూమి భాగాంశ్చ గర్త ప్రస్రవణాని చ |
సువర్ణ వృక్షాన్ అపరాన్ దదర్శ శిఖి సన్నిభాన్ || 38
తేషాం ద్రుమాణాం ప్రభయా మేరొరివ దివాకరః |
అమన్యత తదా వీరః కాంచనొ౽స్మి ఇతి వానరః || 39
తాం కాంచనై స్తరు గణైర్ మారుతేన చ వీజితామ్ |
కింకిణీ శత నిర్ఘొషాం దృష్ట్వా విస్మయమాగమత్ || 40
స పుష్పితాగ్రాం రుచిరాం తరుణాంకుర పల్లవామ్ |
తామారుహ్య మహా బాహు శింశపాం పర్ణ సంవృతామ్ || 41
ఇతొ ద్రక్ష్యామి వైదేహీం రామ దర్శన లాలసామ్ |
ఇత శ్చేతశ్చ దుఃఖార్తాం సంపతంతీం యదృచ్చయా || 42
అశొక వనికా చేయం దృఢం రమ్యా దురాత్మనః |
చంపకై శ్చందనై శ్చాపి వకుళైశ్చ విభూషితా || 43
ఇయం చ నలినీ రమ్యా ద్విజ సంఘ నిషేవితా |
ఇమాం సా రామ మహిషీ నూనం ఎష్యతి జానకీ || 44
సా రామ రామ మహిషీ రాఘవస్య ప్రియా సతీ |
వన సంచార కుశలా నూనం ఎష్యతి జానకీ || 45
అథవా మృగ శాబాక్షీ వనస్యాస్య విచక్షణా |
వనం ఎష్యతి సా ర్యేహ రామ చింతానుకర్శితా || 46
రామ శొకాభిసంతప్తా సా దేవీ వామ లొచనా |
వన వాసే రతా నిత్య మేష్యతే వన చారిణీ || 47
వనే చరాణాం సతతం నూనం స్పృహయతే పురా |
రామస్య దయితా భార్యా జనకస్య సుతా సతీ|| 48
సంధ్యా కాల మనాః శ్యామా ధ్రువం ఎష్యతి జానకీ |
నదీం చ ఇమాం శివ జలాం సంధ్యార్థే వర వర్ణినీ || 49
తస్యాశ్చాపి అనురూపేయం అశొక వనికా శుభా |
శుభా యా పార్థివేంద్రస్య పత్నీ రామస్య సమ్మితా || 50
యది జివతి సా దేవీ తారా అధిప నిభాననా |
ఆగమిష్యతి సావశ్య మిమాం శివ జలాం నదీమ్ || 51
ఎవం తు మత్వా హనుమాన్ మహాత్మా |
ప్రతీక్షమాణొ మనుజేంద్ర పత్నీమ్ ||
అవేక్షమాణశ్చ దదర్శ సర్వం |
సుపుష్పితే పర్ణ ఘనే నిలీనః || 52
ఇత్యార్షే, శ్రీ మద్రామాయణే, వాల్మీకియే, ఆదికావ్యే, సుందరకాణ్డే, చతుర్దశః సర్గః