38 సర్గ
Download శుద్ద పాఠ్యం | Audio
తత స్స కపి శార్దూల స్తేన వాక్యేన హర్షితః |
సీతా మువాచ తచ్ఛ్రుత్వా వాక్యం వాక్య విశారదః || 1
యుక్త రూపం త్వయా దేవి భాషితం శుభ దర్శనే |
సదృశం స్త్రీ స్వభావస్య సాధ్వీనాం వినయస్య చ || 2
స్త్రీత్వం న తు సమర్థం హి సాగరం వ్యతివర్తితుమ్ |
మా మధిష్ఠాయ విస్తీర్ణం శత యొజనమాయతమ్ || 3
ద్వితీయం కారణం యచ్చ బ్రవీషి వినయాన్వితే |
రామా దన్యస్య నార్హామి సంస్పర్శం ఇతి జానకి || 4
ఎతత్తే దేవి సదృశం పత్న్యా స్తస్య మహాత్మనః |
కా హ్యాన్యా త్వామృతే దేవి బ్రూయా ద్వచన మీదృశమ్ || 5
శ్రొష్యతే చైవ కాకుత్‍స్థ స్సర్వం నిరవశేషతః |
చేష్టితం యత్త్వయా దేవి భాషితం మమ చాగ్రతః || 6
కారణై ర్బహుభి ర్దేవి రామ ప్రియ చికీర్షయా |
స్నేహ ప్రస్కన్న మనసా మయైతత్ సముదీరితమ్ || 7
లంకాయా దుష్ప్రవే శత్వా ద్దుస్తరత్వా న్మహోదధేః |
సామర్థ్యా దాత్మన శ్చైవ మయైతత్ సముదారితమ్ || 8
ఇచ్ఛామి త్వాం సమానేతు మద్యైవ రఘు బంధునా |
గురు స్నేహేన భక్త్యా చ నాన్యథైత దుదాహృతమ్ || 9
యది నోత్సహసే యాతుం మయా సార్ధ మనిందితే |
అభిఙ్ఞానం ప్రయచ్ఛ త్వం జానీయా ద్రాఘవొ హి తత్ || 10
ఎవ ముక్తా హనుమతా సీతా సుర సుతోపమా |
ఉవాచ వచనం మందం బాష్ప ప్రగ్రథితాక్షరమ్ || 11
ఇదం శ్రేష్ఠ అభిఙ్ఞానం బ్రూయా స్త్వం తు మమ ప్రియమ్ |
శైలస్య చిత్ర కూటస్య పాదే పూర్వోత్తరే పురా || 12
తాపసాశ్రమ వాసిన్యాః ప్రాజ్య మూల ఫలోదకే |
తస్మిన్ సిద్దాశ్రమే దేశే మందాకిన్యా హ్యుదూరతః || 13
తస్యోపవన షండేషు నానా పుష్ప సుగంధిషు |
విహృత్య సలిల క్లిన్నా తవాంకే సముపావిశమ్ || 14
తతొ మాంస సమాయుక్తొ వాయసః పర్యతుండయత్ |
తమహం లొష్ట ముద్యమ్య వారయామి స్మ వాయసమ్ || 15
దారయన్ స చ మాం కాక స్తత్రైవ పరిలీయతే |
న చాప్యుపారమ న్మాంసా ద్భక్షార్థీ బలి భొజనః || 16
ఉత్కర్షంత్యాం చ రశనాం క్రుద్ధాయాం మయి పక్షిణే |
స్రస్యమానే చ వసనే తతొ దృష్టా త్వయా హ్యహమ్ || 17
త్వయా౽పహసితా చాహం క్రుద్ధా సంలజ్జితా తదా |
భక్ష్య గృద్ధేన కాకేన దారితా త్వా ముపాగతా || 18
ఆసీనస్య చ తే శ్రాంతా పునరుత్సంగ మావిశమ్ |
క్రుధ్యంతీ చ ప్రహృష్టేన త్వయా౽హం పరిసాంత్వితా || 19
బాష్ప పూర్ణ ముఖీ మందం చక్షుషీ పరిమార్జతీ |
లక్షితా౽హం త్వయా నాథ వాయసేన ప్రకొపితా || 20
పరిశ్రమాత్ ప్రసుప్తా చ రాఘవాంకే ౽ప్యహం చిరమ్ |
పర్యాయేణ ప్రసుప్తశ్చ మమాంకే భరతాగ్రజః |
స తత్ర పునరే వాథ వాయస స్సముపాగమత్ || 21
తత స్సుప్తప్రబుద్ధాం మాం రామస్యాంకాత్ సముత్థితామ్ |
వాయస స్సహసా౽౽గమ్య విదదార స్తనాంతరే || 22
పునః పునర్థొత్పత్య విదదార స మాం భృశమ్ |
తతః సముక్షితొ రామో ముక్తై శ్శొణితబిందుభిః || 23
వయసేన తతస్తేన బలవత్ క్లిశ్యమానయా |
స మయా బొధితః శ్రీమాన్ సుఖసుప్తః పరంతపః || 24
స మాం దృష్ట్వా మహాబాహు ర్వితున్నాం స్తనయో స్తదా |
ఆశీ విష ఇవ క్రుద్ధః శ్వసాన్ వాక్య మభాషత || 25
కేన తే నాగ నాసరు విక్షతం వై స్తనాంతరమ్ |
కః క్రీడతి సరొషేణ పంచ వక్త్రేణ భొగినా || 26
వీక్షమాణ స్తత స్తం వై వాయసం సమవైక్షథాః |
నఖై స్సరుధిరై స్తీక్ష్ణైః ర్మామే వాభిముఖం స్థితమ్ || 27
పుత్రః కిల స శక్రస్య వాయసః పతతాం వరః |
ధరా అంతర చరః శీఘ్రం పవనస్య గతౌ సమః || 28
తత స్తస్మిన్ మహాబాహుః కొప సంవర్తితేక్షణః |
వాయసే కృతవాన్ క్రూరాం మతిం మతిమతాం వర || 29
స దర్భ సంస్తరాద్ గృహ్య, బ్రహ్మణస్త్రేణ యొజయత్ |
స దీప్త ఇవ కాల అగ్నిః జజ్వాల అభిముఖొ ద్విజమ్ || 30
స తం ప్రదీప్తం చిక్షేప దర్భం తం వాయసం ప్రతి |
తత స్తం వాయసం దర్భః స్సొ౽౦బరే౽నుజగామ హ || 31
అనుసృప్త స్తదా కాకో జగామ వివిధాం గతిమ్ |
లోక కామ ఇమం లొకం సర్వం వై విచచార హ || 32
స పిత్రా చ పరిత్యక్త స్సురైశ్చ సమహర్షిభిః |
త్రీన్ లొకాన్ సంపరిక్రమ్య తమేవ శరణం గతః || 33
స తం నిపతితం భూమౌ శరణ్య శ్శరణా గతమ్ |
వధార్హ మపి కాకుత్‍స్థ కృపయా పర్యపాలయత్ |
న శర్మ లబ్ధ్వా లోకేషు తమేవ శరణం గతః || 34
పరిద్యూనం విషణ్ణం చ స త మాయాంత మబ్రవీత్ |
మొఘం కర్తుం న శక్యం తు బ్రాహ్మమస్త్రం తదుచ్యతామ్ || 35
హినస్తు దక్షిణాక్షిత్వచ్ఛర ఇత్యథ సొ౽బ్రవీత్ |
తత స్తస్యాక్షి కాకస్య హినస్తి స్మ స దక్షిణమ్ || 36
సర్వనాశే సముత్పన్నే అర్ధం తజతి పండితః |
దత్త్వా స దక్షిణం నేత్రం ప్రాణేభ్యః పరిరక్షితః || 37
స రామాయ నమస్కృత్వా రాజ్ఙే దశరథాయ చ |
విసృష్ట స్తేన వీరేణ ప్రతిపేదే స్వ మాలయమ్ || 38
మత్కృతే కాకమాత్రే తు బ్రహ్మాస్త్రం సముదీరితమ్ |
కస్మాద్యో మాం హరత్త్వత్తః క్షమసే తం మహీ పతే || 39
స కురుష్వ మహోత్సాహః కృపాం మయి నరర్షభ |
త్వయా నాథవతీ నాథ హ్యనాథా ఇవ దృశ్యతే || 40
ఆనృశంస్యం పరొ ధర్మః త్వత్త ఎవ మయా శ్రుతః |
జానామి త్వాం మహావీర్యం మహోత్సాహం మహాబలమ్ || 41
అపార పార మక్షొభ్యం గాంభీర్యాత్ సాగరోపమమ్ |
భర్తారం ససముద్రాయా ధరణ్యా వాసవోపమమ్ || 42
ఎవ మస్త్రవిదాం శ్రేష్ఠ స్సత్త్వవాన్ బలవానపి |
కిమర్థ మస్త్రం రక్షస్సు న యొజయతి రాఘవః || 43
న నాగా నాపి గంధర్వా నాసురా న మరుద్గణాః |
రామస్య సమరే వేగం శక్తాః ప్రతి సమాధితుమ్ || 44
తస్యా వీర్యవతః కశ్చి ద్యద్యస్తి మయి సంభ్రమః |
కిమర్థం న శరైస్తీక్ష్ణైః క్షయం నయతి రాక్షసాన్ || 45
భ్రాతు రాదేశ మాదాయ లక్ష్మణొ వా పరం తపః |
కస్య హేతొ ర్న మాం వీరః పరిత్రాతి మహాబలః || 46
యది తౌ పురుష వ్యాఘ్రౌ వాయ్వగ్ని సమ తేజసౌ |
సురాణామపి దుర్ధర్షొ కిమర్థం మా ముపేక్షతః || 47
మమైవ దుష్కృతం కించిన్మహ దస్తి న సంశయః |
సమర్థావపి తౌ యన్మాం నావేక్షేతే పరం తపౌ || 48
వైదేహ్యా వచనం శ్రుత్వా కరుణం సాశ్రు భాషితమ్ |
అథాబ్రవీ న్మహాతేజా హనుమాన్ మారుతాత్మజః || 49
త్వచ్ఛొకవిముఖొ రామొ దేవి సత్యేన మే శపే |
రామే దుఃఖాభిపన్నే చ లక్ష్మణః పరితప్యతే || 50
కథంచి ద్భవతీ దృష్టా న కాలః పరిశోచితుమ్ |
ఇమం ముహూర్తం దుఃఖానాం ద్రక్ష్య స్యంత మనిందితే || 51
తావుభౌ పురుషవ్యాఘ్రౌ రాజపుత్రౌ మహాబలౌ |
త్వద్దర్శనకృతొత్సాహౌ లంకాం భస్మీకరిష్యతః || 52
హత్వా చ సమరే క్రూరం రావణం సహబాంధవమ్ |
రాఘవ స్త్వాం విశాలాక్షి నేష్యతి స్వాం పురీం ప్రతి || 53
బ్రూహి యద్రాఘవొ వాచ్యొ లక్ష్మణశ్చ మహాబలః |
సుగ్రీవొ వాపి తేజస్వీ హరయొ౽పి సమాగతాః || 54
ఇత్యుక్తవతి తస్మింశ్చ సీతా సురసుతొపమా |
ఉవాచ శొకసంతప్తా హనుమంతం ప్లవంగమమ్ || 55
కౌసల్యా లొక భర్తారం సుషువే యం మనస్వినీ |
తం మమార్థే సుఖం పృచ్ఛ శిరసా చాభివాదయ || 56
స్రజశ్చ సర్వ రత్నాని ప్రియా యాశ్చ వరాంగనాః |
ఐశ్వర్యం చ విశాలాయాం పృథివ్యామపి దుర్లభమ్ || 57
పితరం మాతరం చైవ సమ్మా న్యాభి ప్రసాద్య చ |
అనుప్రవ్రజితొ రామం సుమిత్రా యేన సుప్రజాః || 58
ఆనుకూల్యేన ధర్మాత్మా త్యక్త్వా సుఖ మనుత్తమమ్ |
అనుగచ్ఛతి కాకుత్‍స్థం భ్రాతరం పాలయన్ వనే || 59
సింహస్కంధొ మహాబాహు ర్మనస్వీ ప్రియ దర్శనః |
పితృవ ద్వర్తతే రామే మాతృవ న్మాం సమాచరన్ || 60
ప్రియమాణాం తదా వీరొ న తు మాం వేద లక్ష్మణః |
వృద్దోపసేవీ లక్ష్మీవాన్ శక్తొ న బహు భాషితా || 61
రాజ పుత్రః ప్రియ శ్రేష్ఠః సదృశః శ్వశురస్య మే |
మమ ప్రియతరొ నిత్యం భ్రాతా రామస్య లక్ష్మణః |
నియుక్తొ ధురి యస్యాం తు తా మద్వహతి వీర్యవాన్ || 62
యం దృష్ట్వా రాఘవొ నైవ వృత్త మార్య మనుస్మరత్ |
స మమార్థాయ కుశలం వక్తవ్యొ వచనాన్మమ |
మృదు ర్నిత్యం శుచిః ర్దక్షః ప్రియొ రామస్య లక్ష్మణః || 63
యథా హి వానరశ్రేష్ఠ దుఃఖక్షయకరొ భవేత్ |
త్వమస్మిన్ కార్యనిర్యొగే ప్రమాణం హరిసత్తమ || 64
రాఘవ స్త్వత్సమారంభా న్మయి యత్నపరొ భవేత్ |
ఇదం బ్రూయాశ్చ మే నాథం శూరం రామం పునః పునః || 65
జీవితం ధారయిష్యామి మాసం దశరథాత్మజ |
ఊర్ధ్వం మాసాన్న జీవేయం సత్యే నాహం బ్రవీమి తే || 66
రావణేనోపరుద్ధాం మాం నికృత్యా పాప కర్మణా |
త్రాతు మర్హసి వీర త్వం పాతాళాదివ కౌశికీమ్ || 67
తతొ వస్త్ర గతం ముక్త్వా దివ్యం చూడా మణిం శుభమ్ |
ప్రదేయో రాఘవాయేతి సీతా హనుమతే దదౌ || 68
ప్రతిగృహ్య తతొ వీరొ మణి రత్న మనుత్తమమ్ |
అంగుళ్యా యొజయామాస న హ్యస్య ప్రాభవత్ భుజః || 69
మణి రత్నం కపి వరః ప్రతిగృహ్య౽భివాద్య చ |
సీతాం ప్రదక్షిణం కృత్వా ప్రణతః పార్శ్వతః స్థితః || 70
హర్షేణ మహతా యుక్త స్సీతా దర్శనజేన సః |
హృదయేన గతొ రామం శరీరేణ తు విష్ఠితః || 71
మణి వర ముపగృహ్య తం మహార్హం |
జనకనృపాత్మజయా ధృతం ప్రభావాత్ |
గిరి వర పవనావధూత ముక్తః |
సుఖిత మనాః ప్రతిసంక్రమం ప్రపేదే || 72
ఇత్యార్షే శ్రీమద్రామాయణే, వాల్మీకియే, సుందరకాణ్డే అష్టత్రింశః సర్గః